Nieuw onderzoek bevestigt dat ernstige stress niet alleen correleert met haaruitval, maar ook direct de haarproducerende cellen beschadigt en het immuunsysteem kan aanzetten om de haarzakjes aan te vallen. Dit verklaart mogelijk waarom aandoeningen zoals alopecia areata lang na de initiële stressfactor kunnen voortduren. Wetenschappers van de Harvard University hebben voor het eerst een duidelijk biologisch verband aangetoond tussen acute stress en haarverlies in een reeks experimenten met muizen. De bevindingen, woensdag gepubliceerd in Cell, suggereren dat de vecht-of-vluchtreactie van het lichaam de haarzakjes actief beschadigt, waardoor ze kwetsbaar worden voor auto-immuunaanvallen.
Hoe stress de haargroei rechtstreeks beïnvloedt
De menselijke hoofdhuid bevat grofweg 100.000 haren, waarvan geen enkele rechtstreeks uit stamcellen groeit. In plaats daarvan zorgen snel delende ‘transit-amplificerende cellen’ (HF-TAC’s) in de haarzakjes voor groei. Onderzoekers vermoedden dat deze HF-TAC’s bijzonder kwetsbaar waren voor stress, aangezien het lichaam onder druk prioriteit geeft aan overleven boven niet-essentiële functies zoals haargroei.
Om dit te testen stelde het team muizen bloot aan harsiferatoxine – een verbinding die lijkt op het actieve ingrediënt in chilipepers – wat een intense stressreactie veroorzaakte. Binnen 24 uur verloren de muizen 30% van hun haarzakjes. De onderzoekers ontdekten dat verhoogde sympathische zenuwactiviteit (het systeem dat vecht-of-vlucht controleert) direct verband hield met de dood van HF-TAC. Het blokkeren van deze zenuwsignalen voorkwam haaruitval, en het blokkeren van receptoren op HF-TAC’s die reageren op stresshormonen zoals noradrenaline had hetzelfde effect.
Mitochondriale schade en ongecontroleerde celdood
Het kernmechanisme lijkt mitochondriale schade te zijn. Norepinephrine-pieken overspoelen HF-TAC’s met calciumionen, waardoor deze cellulaire krachtcentrales worden overweldigd en ze scheuren. In tegenstelling tot de gereguleerde celdood (catageen) die optreedt tijdens normale haarcycli, is dit ongecontroleerde necrose: een destructief proces dat ontstekingen veroorzaakt.
Deze ontsteking veroorzaakt niet alleen directe schade; het stimuleert het immuunsysteem. Het onderzoek toonde aan dat door stress geïnduceerde necrose leidde tot verhoogde niveaus van zelfreactieve immuuncellen in de lymfeklieren van de muizen. Deze cellen vielen vervolgens de haarzakjes aan, waardoor de auto-immuunreactie werd nagebootst die wordt waargenomen bij alopecia areata.
Auto-immuniteit op lange termijn uitgelegd
Het onderzoek verklaart ook waarom alopecia areata jaren na de initiële stressor kan terugkeren. Muizen die eerder door stress veroorzaakte haaruitval hadden ervaren, waren gevoeliger voor immuunaanvallen op de haarzakjes wanneer ze werden blootgesteld aan ontstekingssignalen (zoals die van een infectie). Bij muizen zonder stress leidde deze zelfde ontsteking niet tot haarbeschadiging.
“Dit biedt een mogelijke verklaring waarom sommige mensen alopecia ervaren die lang na de eerste stress-episode terugkeert”, zegt co-auteur van het onderzoek Ya-Chieh Hsu.
De bevindingen kunnen ook licht werpen op mildere, niet-gediagnosticeerde vormen van stressgerelateerd haarverlies, zoals telogeeneffluvium, waarbij overmatige haaruitval optreedt na een stressvolle gebeurtenis.
Toekomstige implicaties
Hoewel het onderzoek op muizen werd uitgevoerd, identificeert het potentiële interventiepunten voor de behandeling van stress- en auto-immuniteitsgerelateerd haarverlies. Het team van Hsu is van plan deze mogelijkheden verder te onderzoeken en te onderzoeken hoe stress kan bijdragen aan andere auto-immuunziekten. De onderliggende mechanismen kunnen relevant zijn voor meerdere orgaansystemen.
Dit onderzoek betekent een belangrijke stap voorwaarts in het begrijpen van het biologische verband tussen stress, haaruitval en auto-immuunreacties. Het suggereert dat het verminderen van de impact van acute stress op HF-TAC’s een haalbare therapeutische strategie zou kunnen zijn voor het voorkomen of verminderen van door stress geïnduceerd haarverlies.
