Osoby superrozpoznające, czyli osoby posiadające niezwykłą zdolność rozpoznawania twarzy, okazały się nieocenione w sytuacjach o wysoką stawkę – od pomocy w znalezieniu trucicieli z Salsbury po pomoc w identyfikacji podejrzanych o morderstwa i przestępstwa na tle seksualnym. Nowe badania rzucają światło na mechanizmy stojące za tą niezwykłą umiejętnością i pokazują, że nie chodzi tylko o szukanie wszędzie, ale także o jak wyglądają.
Unikalne podejście superrozpoznawaczy
Poprzednie badania sugerowały, że osoby superrozpoznające biorą pod uwagę szerszy zakres rysów twarzy w porównaniu do przeciętnego człowieka. To nowe badanie opiera się na tej obserwacji i wykorzystuje sztuczną inteligencję, aby dokładnie zrozumieć, w jaki sposób to podejście przyczynia się do ich doskonałych zdolności.
Używanie sztucznej inteligencji do rekonstrukcji informacji wizualnych
Naukowcy z UNSW Sydney wykorzystali dane z poprzedniego badania, w którym wzięło udział 37 osób superrozpoznających i 68 normalnych osób. Uczestnikom pokazywano zarówno pełne obrazy twarzy, jak i obrazy, na których zamaskowane były określone obszary. W nowym badaniu wykorzystano te dane do zrekonstruowania informacji wizualnych, które uczestnicy faktycznie widzieli na własne oczy – tak zwanych „informacji siatkówkowych”.
Zrekonstruowane informacje siatkówkowe zostały następnie wprowadzone do głębokich sieci neuronowych (DNN), czyli rodzaju systemu sztucznej inteligencji wyszkolonego do rozpoznawania twarzy. Sztucznej inteligencji pokazano pełny obraz tej samej twarzy widzianej przez uczestnika lub innej twarzy, a następnie ocenili podobieństwo między informacjami z siatkówki a pełnym obrazem.
Produktywność i jakość informacji
Zespół badawczy porównał działanie sztucznej inteligencji na podstawie informacji z siatkówki pochodzących od superrozpoznawaczy i normalnych ludzi, a także losowych obszarów oryginalnego obrazu twarzy. Wyniki były uderzające: wydajność AI stale się poprawiała wraz ze wzrostem widocznego obszaru twarzy. Co najważniejsze, na wszystkich poziomach widoczności sztuczna inteligencja działała najlepiej, gdy korzystała z informacji siatkówkowych pochodzących od superrozpoznawaczy.
Poza ilością: rola „jakości”
Aby ustalić, czy przewaga superrozpoznających wynikała z prostego oglądania większej liczby obszarów twarzy i uzyskiwania większej ilości informacji, zespół przeprowadził dalsze badania. Odkryli, że nawet przy takiej samej liczbie twarzy zarejestrowanej w informacjach siatkówkowych sztuczna inteligencja nadal działała lepiej na danych pochodzących od superrozpoznawaczy.
„Oznacza to, że ich przewaga to nie tylko ilość, ale także jakość” – wyjaśnił dr James Dunn, pierwszy autor badania. „Wybierają obszary, które niosą więcej wskazówek identyfikacyjnych, więc każdy wybrany przez nich „piksel” jest cenniejszy dla rozpoznawania twarzy”.
Ekspertyzy i kierunki na przyszłość
Doktor Rachel Bennetts, ekspertka w dziedzinie przetwarzania twarzy na Uniwersytecie Brunel w Londynie, stwierdziła, że badanie to stanowi znaczący wkład w naszą wiedzę na temat superrozpoznawania. „Z badania wynika, że doskonałe rozpoznawanie twarzy nie polega tylko na patrzeniu na określony obszar lub patrzeniu dłużej lub w większej liczbie miejsc na twarzy” – stwierdziła. „Osoby superrozpoznające badają twarz szerzej, ale także wybierają bardziej przydatne informacje”.
Alejandro Estudillo z Uniwersytetu Borongmouth przestrzegł, że wyniki badania oparto na ściśle kontrolowanych warunkach i nieruchomych obrazach. Zasugerował, że przyszłe badania powinny sprawdzić, czy te same wzorce sprawdzają się w bardziej realistycznych, dynamicznych sytuacjach.
Granice uczenia się i korzenie genetyczne
Chociaż badanie sugeruje potencjał ulepszenia taktyk rozpoznawania twarzy, jest mało prawdopodobne, aby każdy mógł zostać superrozpoznawcą. Nauka wzorców ruchu oczu może być wyzwaniem, a wczesne oznaki wskazują, że superrozpoznawanie ma podłoże genetyczne i jest cechą dziedziczną. Osoby superrozpoznające wydają się w naturalny sposób identyfikować najbardziej przydatne cechy, a jest to umiejętność trudna do odtworzenia poprzez trening.
Badania pokazują, że niezwykła zdolność osób superrozpoznających polega nie tylko na patrzeniu wszędzie, ale także na inteligentnym wybieraniu rysów twarzy, które dostarczają najwięcej informacji, co świadczy o naturalnym talencie, który trudno odtworzyć poprzez trening.
Badanie podkreśla, że doskonałe rozpoznawanie twarzy nie polega tylko na widzeniu więcej, ale na inteligentniejszym widzeniu. Przyszłe badania mogą ujawnić jeszcze więcej informacji na temat tej fascynującej ludzkiej umiejętności.
